ساخت‌وساز در شهرها، تنها به داشتن زمین و سرمایه محدود نمی‌شود. برای اینکه بتوان بنایی را در محدوده شهری احداث کرد، باید از مقررات شهرداری پیروی کرد. یکی از مهم‌ترین سازوکارهایی که بر رعایت این مقررات نظارت دارد، نهادی قانونی به نام کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری است. این کمیسیون، به عنوان مرجع بررسی تخلفات ساختمانی شناخته می‌شود و اگر مالک یا سازنده‌ای بدون رعایت ضوابط شهرسازی اقدام به ساخت یا تغییر در ساختمان کند، پرونده‌اش به این کمیسیون ارجاع داده می‌شود.
اما واقعاً این کمیسیون چه وظایفی دارد؟ چه زمانی فرد مشمول بررسی در این نهاد می‌شود؟ و چه اقداماتی باید کرد تا از رأی‌های سنگین آن، مانند جریمه یا حتی تخریب، جلوگیری نمود؟ در این مقاله به همه این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم.
بر اساس ماده ۱۰۰ قانون شهرداری‌ها، مالک موظف است قبل از هرگونه ساخت‌وساز در محدوده شهری، از شهرداری پروانه ساخت دریافت کند. چنانچه بدون این مجوز یا برخلاف مفاد آن ساختمانی ساخته شود، شهرداری می‌تواند موضوع را به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارجاع دهد.
این کمیسیون وظیفه دارد تخلفات ساختمانی را بررسی و با در نظر گرفتن شرایط ملک، نوع تخلف و آثار آن بر نظم شهری، درباره آن تصمیم‌گیری کند. این تصمیم‌ها می‌توانند از جریمه نقدی گرفته تا دستور تخریب بخشی از بنا باشند.
یکی از نکات مهم این کمیسیون، ترکیب سه‌گانه و چندنهادی آن است؛ یعنی اعضای آن صرفاً وابسته به شهرداری نیستند. این کمیسیون از سه عضو اصلی تشکیل می‌شود:
این ترکیب سبب می‌شود که تصمیم‌گیری درباره تخلفات با دیدگاه حقوقی، اداری و مدیریت شهری به‌صورت توأمان انجام شود، و در نتیجه، رأی صادره از نگاه حقوقی نیز اعتبار داشته باشد.
تخلفات ساختمانی می‌توانند شکل‌های مختلفی داشته باشند، و بر اساس نوع آن‌ها، رأی کمیسیون نیز متفاوت خواهد بود. متداول‌ترین تخلفات شامل موارد زیر است:
این موارد ممکن است در ظاهر ساده به نظر برسند، اما هر کدام تأثیر مستقیم بر نظم شهری، ایمنی و حقوق شهروندان دیگر دارد. به همین دلیل رسیدگی به آن‌ها در ساختار قانونی، بسیار دقیق و جدی پیگیری می‌شود.
پس از آن‌که مأموران شهرداری (ناحیه) تخلفی را شناسایی کردند، گزارشی تهیه می‌شود و همراه با مستندات به کمیسیون ارجاع داده می‌شود. سپس مالک برای حضور در جلسه و ارائه دفاعیات فراخوانی می‌شود. در این مرحله، مالک می‌تواند مستندات خود را ارائه دهد یا حتی از مشاور حقوقی کمک بگیرد.
در نهایت، کمیسیون با بررسی همه جوانب، رأی خود را صادر می‌کند. این رأی ممکن است یکی از موارد زیر باشد:
بله، حتماً. یکی از مزایای این ساختار، امکان اعتراض به رأی اولیه کمیسیون ماده ۱۰۰ است. اگر مالک یا سازنده به رأی صادره اعتراض داشته باشد، پرونده به کمیسیون تجدیدنظر ماده ۱۰۰ ارجاع داده می‌شود. این کمیسیون با ترکیب مشابه، پرونده را مجدد بررسی کرده و در صورت لزوم، رأی جدید صادر می‌کند.
در صورت عدم پذیرش رأی تجدیدنظر، در برخی موارد امکان ارجاع پرونده به دیوان عدالت اداری نیز وجود دارد؛ به‌ویژه اگر رأی صادره مغایر با قانون یا خارج از صلاحیت کمیسیون باشد.
نکته‌ای که گاهی باعث سردرگمی می‌شود، تفاوت میان ماده ۱۰۰ و ماده ۹۹ قانون شهرداری‌هاست. این دو ماده، اگرچه شباهت‌هایی دارند، اما حوزه عملشان متفاوت است:
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. اگر قصد ساخت‌وساز دارید، حتماً این نکات را در نظر داشته باشید:
برخی شهرداری‌ها در بازه‌های زمانی خاص، طرح‌هایی برای بخشودگی یا تقسیط جریمه‌های ماده ۱۰۰ ارائه می‌کنند. اما این موارد معمولاً محدود به زمان خاصی هستند و دائمی نیستند. در نتیجه، بهتر است مالکین در زمان مناسب و با مشاوره، پیگیر پرونده خود باشند.
کمیسیون ماده ۱۰۰ یکی از ابزارهای مهم برای کنترل ساخت‌وساز شهری است. این کمیسیون در واقع پاسدار حقوق شهر، شهروندان و نظم شهرسازی است. آگاهی از نقش و عملکرد آن، به سازندگان و مالکان کمک می‌کند تا در مسیر قانونی حرکت کنند و از خسارت‌های سنگین و زمان‌بر جلوگیری کنند.
در صورت مواجهه با رأی این کمیسیون، بهترین راهکار مشاوره حقوقی تخصصی و پیگیری از طریق راه‌های قانونی است.
کمیسیون ماده ۱۰۰ مرجعی قانونی در شهرداری است که وظیفه بررسی تخلفات ساختمانی را دارد؛ مثل ساخت بدون مجوز، تجاوز به معبر، اضافه بنا یا تغییر کاربری.
در صورتی که جریمه صادر شود، پرداخت آن الزامی است، مگر اینکه در کمیسیون تجدیدنظر یا دیوان عدالت اداری موفق به نقض یا اصلاح رأی شوید.
نه لزوماً. اگر تخلف قابل اصلاح باشد و به نظم شهری لطمه نزند، ممکن است با پرداخت جریمه نقدی از تخریب جلوگیری شود.
با ثبت اعتراض رسمی، پرونده به کمیسیون تجدیدنظر ماده ۱۰۰ ارجاع داده می‌شود. در برخی موارد هم می‌توان به دیوان عدالت اداری شکایت کرد.
الزامی نیست، ولی حضور مشاور حقوقی یا وکیل می‌تواند کمک زیادی به دفاع از حقوق مالک در جلسه و کاهش جریمه یا جلوگیری از تخریب داشته باشد.
بعضی از شهرداری‌ها در دوره‌های خاص، طرح‌های بخشودگی یا تقسیط جریمه دارند، اما دائمی نیستند و باید پیگیری شوند.
اگر شما یا پروژه‌تون با مسائل مربوط به کمیسیون ماده ۱۰۰ روبروست، تیم حقوقی تکا آماده‌ست تا به شما در کاهش جریمه، دریافت رأی مطلوب یا اصلاح ساخت‌وساز کمک کنه.
📞 شماره تماس مستقیم: 02126150585
🌐 درخواست مشاوره حقوقی آنلاین
تسلط بر ضوابط شهرسازی و طراحی معماری، کلید پیشرفت و موفقیت در پروژه‌های ساختمانی. با این پکیج، اطمینان خاطر را در هر پروژه تجربه کنید. این پکیج جامع، شامل دو دوره مهم و کاربردی در زمینه شهرسازی و طراحی معماری است که به شما این امکان را می‌دهد تا با ضوابط و استانداردهای جاری شهرداری و نکات فنی معماری به طور کامل آشنا شوید.
با پر کردن فرم زیر درخواست مشاوره شما برای ما ارسال خواهد شد و در اولین فرصت با شما تماس خواهیم گرفت.
"*"فیلدهای ضروری را نشان می دهد
