در فقه قاعده ای وجود دارد بنام احترام مال المسلم و عمله ( احترام مال و عمل انسان ) که به اختصار، قاعده احترام گفته می‌شود. منظور از این قاعده این است که مال یا عمل انسان نباید مجانی و بدون مابه ازاء مورد استفاده دیگری قرار گیرد، بنابراین فقیهان می‌گویند: در اجاره فاسد نیز منافع مورد ضمان است ( به این معنی که مستاجر باید اجرة المثل تصرف خود را بپردازد ) و همچنین بر اساس دو قاعده احترام و لاضرر هر عملی که شخصی برای دیگری به امر او و یا خواسته او انجام می دهد باید عوض آن را بپردازد.
مستند این قاعده، از یک سو روایات و از سوی دیگر اجماع و همچنین سیره و عمل اهل شرع است.
از جمله روایات روایتی است که بر این قاعده دلالت دارد. این روایت به ” موثقه ابی بصیر ” معروف است. ابوبصیر از امام باقر (ع) روایت کرده که پیامبر (ص) فرمود : ((….سباب المؤمن فسوق…)) تا آنجا که فرمود : (( و حُرْمَةُ مالِهِ کحُرْمَةِ دَمِهِ )) این روایت به وضوح می‌رساند که مال مسلمان محترم است و از تشبیه مال مسلمان به خون مسلمان حرمت و احترام مال او مشخص می‌شود. در مورد روایت (( ابی بصیر ))به نحو دیگری نیز می‌توان استناد کرد و آن این است که مال مسلمان از دو جنبه و به دو اعتبار احترام دارد، یکی از جهت اینکه مال مسلمان است و از این جهت برای رعایت احترام مسلمان بدون اجازه نباید در مالش تصرف کرد و دیگری برای رعایت احترام خود مال که این مال نباید هدر رود و اگر مال مزبور مورد صدمه و آسیب قرار گیرد و در برابرش مابه ازایی قرار داده نشود، با احترام مال منافات دارد.
در مورد احترام مال مسلمان بین فقیهان مخالفتی دیده نشده است.
به این معنا که سیره و روش مسلمین بر این است که تجاوز و تصرف بدون اجازه در مال مردم را ناپسند می شمارند و کار کسی را که به مال مردم تجاوز و بدون اجازه در مال مردم تصرف میکند، نادرست می‌دانند.
در اینجا نکته ای وجود دارد که ذکر آن ضروری است. در بیشتر روایاتی که ذکر شده و همچنین در عنوان قاعده، احترام مال و عمل مسلمان مورد توجه بوده، بنابراین آیا قاعده مزبور منحصراً به احترام مال مسلمان نظر دارد یا شامل همه افراد می‌شود؟ در پاسخ باید گفت که این قاعده شامل احترام مال مسلمان و غیر مسلمان است و همه مردم را در بر می‌گیرد، زیرا اگر در بعضی از این روایات به مال یا عمل مسلم اشاره شده به خاطر این بوده که موضوع بحث، افراد جامعه ای بودنده‌اند که به طور عمده مسلمان بوده‌اند، بنابراین اگر بحث از احترام مال مسلم یا مومن به میان آمده به اعتبار مسلمان بودن قاطبه مردم جامعه بوده ولی همه مردم را در نظر داشته است. بنابراین می توان عنوان قاعده را چنین گفت : ((احترام مال و عمل انسان)).
خلاصه قاعده احترام مال مسلمان این است که، همانگونه که خون مسلمان محفوظ است، اموال او نیز باید از تعرض دیگران مصون باشد. برای مثال وقتی فعالیت یک فرد برای موسسات تولیدی و خودش محترم باشد و انسان بداند کسی نمی تواند در حاصل تلاش وی بدون اجازه او تصرف کند، انگیزه کاری که از عوامل روانی ارتقای بهره وری است افزایش می‌یابد. نمونه ای از فتوا فقها بر اساس این قاعده به شرح زیر است:
اگر فردی کارگری را برای انجام فعالیت موقت یا مداومی استخدام کند و کارگر قصد انجام کار به صورت مجّانی نداشته باشد، مؤسسه تولیدی ضامن پرداخت اجرت او است.
شرکت فنی مهندسی تُکا از سال 1388 فعالیت خود را در زمینه‌های مرتبط با ساختمان شروع کرده است. این شرکت دارای کادری مجرب از کارشناسان معماران و مهندسین ساختمان است. ما تلاش می‌کنیم تا بهترین خدمات، آموزش و مشاوره را در زمینه مشارکت در ساخت، سرمایه گذاری و ساخت پروژه‌های ساختمانی مدیریت پیمان و دیگر قراردادهای ملکی و … ارائه کنیم.
